📅 Yayınlanma: 15.10.2025 10:53
Jeopolitik Fitil: Trump’tan Gelen Sert Çıkış
Her şey 10 Ekim Cuma akşamı başladı. ABD piyasaları kapanmış, Avrupa sessizliğe bürünmüştü.
Trump, Truth Social üzerinden yaptığı açıklamada, Çin mallarına %100 ek vergi uygulanacağını ve yazılım ile ileri teknoloji ihracatına sınırlamalar getirileceğini duyurdu.
Bir gün önce Çin’in nadir toprak elementleri ihracatını kısıtlaması bu açıklamayı tetikleyen unsur olmuştu.
Nadir topraklar, çip üretiminde, AI donanımlarında ve blockchain madencilik ekipmanlarında kritik rol oynuyor. Çin bu metallerin %70’inden fazlasını kontrol ediyor.
Bu kısıtlama, doğrudan yarı iletken zincirini ve dolaylı olarak blockchain altyapısını tehdit etti.
Trump’ın karşı hamlesi ise yalnızca ticaret savaşı değil, teknoloji egemenliği mücadelesinin yeni cephesiydi.
Trump’ın “Çin’e artık bedava geçit yok” mesajı, piyasalar için adeta finansal bir deprem düğmesi işlevi gördü.
Kripto, 7/24 açık olduğu için ilk tepkiyi veren arena oldu. Açıklamadan 10 dakika sonra Bitcoin $122.000’den $102.000’e düştü; Ethereum $4.500’den $3.700’e, Solana $223’ten $178’e indi.
Likidite Buharlaştı: “Kill Switch” Gecesi
Bu çöküş, klasik bir fiyat düzeltmesinden çok daha fazlasıydı.
10 Ekim gecesi, piyasadaki likidite bir anda ortadan kayboldu, alıcılar yok oldu, emir defterleri boşaldı.
Uzmanlara göre bunun nedeni, piyasa yapıcı kurumların (market maker’ların) risk algoritmalarının devreye girmesiydi.
Bu kurumlar, yüksek volatilite tespit ettiklerinde “Kill Switch” denilen sistemleri çalıştırır.
Kill Switch: Volatilite patladığında, market maker’ların kendi sermayesini korumak için tüm emirlerini otomatik çeken algoritma.
Emirler bir anda geri çekildiğinde, piyasada fiyatı tutacak hiçbir tampon kalmaz.
Sonuç olarak, küçük bir satış bile zincirleme likidasyon başlatır.
CoinGlass verilerine göre bu olayda:
-
Toplam likidasyon: 19.1 milyar dolar
-
Etkilenen trader sayısı: 1.6 milyon
-
En çok etkilenen pariteler: BTC, ETH, SOL, XRP, LINK
Bazı altcoin’ler, sistemin izin verdiği en düşük fiyat olan 0.001 dolar seviyesine kadar düştü.
Bu, 2020 COVID çöküşündeki $1.2 milyar ve 2022 FTX krizindeki $1.6 milyarlık tasfiyeleri onlarca kez aştı.
ADL ve Sigorta Fonlarının Rolü
Bu çöküş sırasında ADL (Auto-Deleveraging) sistemleri de devreye girdi.
ADL: Kaldıraçlı pozisyonların karşı tarafında zarar oluştuğunda, borsanın kazanan pozisyonları otomatik olarak kapatıp riski azaltan mekanizmasıdır.
Normalde bu sistem, sigorta fonlarıyla birlikte yatırımcı dengesini korur.
Ancak 10 Ekim gecesi yaşanan satış dalgası o kadar büyüktü ki sigorta fonları dayanamadı.
Sigorta fonu: Borsalar, likidasyon kayıplarını karşılamak için rezerv fon tutar; ancak bu fonlar 19 milyar dolarlık dalgayı karşılayamadı.
Fonlar tükenince ADL sistemleri kaskat etkisiyle kazanan pozisyonları da kapatmaya başladı.
Sonuçta, piyasa kendi güvenlik mekanizmaları yüzünden daha da çöktü.
Yazılım Kısıtlamaları: Kripto Altyapısına Dolaylı Darbe
Trump’ın açıklamasında dikkat çeken ikinci unsur, yazılım ihracatına getirilen kısıtlamalar oldu.
Bu, yalnızca yapay zekâ veya savunma teknolojilerini değil, blockchain tabanlı sistemleri de etkileyebilecek bir adım olarak değerlendirildi.
Çünkü merkeziyetsiz finans (DeFi) uygulamaları, ABD menşeli yazılım altyapılarına dayanıyor.
Uzmanlar, “Bu yasaklar uzun vadede DeFi projelerinin bulut servislerine erişimini zorlaştırabilir” yorumunda bulundu.
Borsaların Tepkisi: ‘Teknik Görüntüleme Hatası’ Açıklaması
Olayın ardından Binance, Coinbase ve Kraken gibi büyük borsalar art arda açıklama yaptı.
Binance, kullanıcı ekranlarında görülen “0.00 dolar” fiyatların bir ondalık basamak hatasından kaynaklandığını savundu.
Ancak işlem geçmişlerinde gerçekten 0.001 dolarlık işlemler olduğu doğrulandı.
Binance, “yoğunluk nedeniyle alım emirlerinin görünmediğini” belirtse de yatırımcılar, likidite neden yoktu? sorusuna hâlâ net yanıt alamadı.
Uzmanlara göre bu durum bir hata değil, piyasa yapısının çökmesiydi.
Bazı trader’lar, stop-loss emirlerinin çalışmadığını ve hesaplarının kilitlendiğini bildirdi.
Split Capital CIO’su Zaheer Ebtikar, yaşananı şu sözlerle özetledi:
“Bu, sistemin kendini korumaya çalışırken piyasayı çökerttiği bir paradokstu.”
Sosyal Medyada Fırtına: #BoycottBinance Trend Oldu
X’te binlerce kullanıcı #BoycottBinance etiketiyle tepkisini dile getirdi.
Bazı influencer’lar “borsalar bizi soydu” derken, diğerleri “komplo değil sistem sorgulaması yapalım” çağrısında bulundu.
Eleştiriler ikiye ayrıldı:
Bir kesim Binance’i hedef alırken, bir diğer kesim kripto piyasasının aşırı kaldıraç ve merkezi borsa bağımlılığı sorununa dikkat çekti.
Uzmanlar, tepkilerin meşru olduğunu ancak dedikodu yerine veri temelli eleştiriler yapılması gerektiğini belirtiyor.
Dersler ve Regülasyon Çağrısı
10 Ekim gecesi yaşananlar, kripto ekosisteminin en zayıf halkasını yeniden ortaya koydu: şeffaflık eksikliği.
Denetlenmeyen algoritmalar, aşırı kaldıraç oranları ve yetersiz sigorta fonları, sistemin kendi ağırlığı altında ezilmesine neden oldu.
Piyasalar kısa sürede kısmen toparlandı, Bitcoin yeniden 112.000 dolar seviyesine, Ethereum 4.000 dolar civarına çıktı.
Ancak güven kaybı kolay telafi edilemedi.
Uzmanlara göre bu çöküş, yalnızca bir finansal olay değil, teknolojik altyapının da stres testiydi.
Bir yandan Çin’in nadir toprak stratejisi, diğer yandan ABD’nin yazılım kısıtlamaları; kriptoyu küresel politik dengelerin merkezine yerleştirdi.
Trump’ın tweet’i unutulabilir, fiyatlar toparlanabilir.
Ama 10 Ekim 2025 gecesi, kripto tarihine “likiditenin yok olduğu gece” olarak geçti.
Bu haber, Bloomberg, CoinDesk, Economic Times ve Sosyal Medya platformları verilerine dayanarak hazırlanmıştır. Yatırım tavsiyesi değildir; piyasa riskleri yüksektir.
